نورپردازی ساختمان یکی از نکات مهمی است که باید به آن توجه کرد. این نورپردازی در محیط‌های مختلف مثل خانه، اداره، فروشگاه، کارگاه و… شامل دو بخش داخلی و بیرونی می‌شود. رعایت اصول نورپردازی و استانداردهای لازم باعث می‌شود علاوه بر تأمین روشنایی، امنیت محیط را هم حفظ کرد و افزایش داد. این اصول جایی مثل کارگاه اهمیت ویژه پیدا می‌کند که پای حفظ ایمنی و سلامت افراد در میان است.
نورپردازی بیرونی ساختمان هم اهمیت ویژه دارد، چرا که جلوه بیرونی ساختمان شما را نشان می‌دهد و با آن شناخته می‌شوید. در این مطلب می‌خواهیم به اصول روشنایی ساختمان و بخش‌های مختلف آن بپردازیم.
انواع تکنیک نورپردازی در معماری داخلی
پیش از آنکه به اصول نورپردازی بخش‌های مختلف یک ساختمان برسیم بهتر است با تکنیک‌های نورپردازی داخلی آشنا شویم. شناخت و به کارگیری این تکنیک‌ها به شما کمک می‌کند تا نورپردازی اصولی و زیبایی داشته باشید.
نورپردازی عمومی یا محیطی
هدف از نورپردازی محیطی ایجاد نور یکنواخت در محیط است. این تکنیک جزو اصلی‌ترین تکنیک‌هاست زیرا تأمین کننده روشنایی کلی محیط است. با استفاده از این تکنیک نور یکنواخت و پراکنده در محیط باعث می شود نور کافی برای انسان، گیاه و اشیای داخل منزل فراهم شود و قسمتی از محیط تاریک نماند.
در تکنیک نورپردازی عمومی هم از چراغ سقفی و هم از چراغ زمینی و رومیزی استفاده می‌شود. همچنین میتوانید فقط از یک منبع نوری مثل چراغ سقفی یا لوستر استفاده کنید یا از چند منبع نور با هم کمک بگیرید. توجه به گوشه‌ها و زوایای محیط و قرار دادن چند چراغ در آن قسمت‌ها نور لازم برای محیط را تأمین می‌کند.
نورپردازی متمرکز یا تأکیدی
نورپردازی متمرکز یا همان نورپردازی تأکیدی یکی دیگر از تکنیک‌های مهم نورپردازی است که هدف آن هدایت توجه به قسمت خاصی است. زمانی که وارد یک گالری یا موزه می‌شوید این نوع پردازی را در کنار تابلوها، اجناس قیمتی و مجسمه‌ها می‌بینید که با تاباندن نور بر روی آنها برجسته‌تر شده‌اند.
از این نورپردازی در محیط های عمومی و مسکونی هم استفاده می‌شود. زمانی که در دکوراسیونتان یک گیاه بزرگ، تابلو و دیوارکوب تزیینی دارید و می خواهید زیبایی آنها را نمایان‌تر کنید. منابع روشنایی مثل لامپ‌های دیوارکوب، چراغ رومیزی و زمینی بهترین نور متمرکز را در محیط ایجاد می‌کنند.
نورپردازی وظیفه‌ای
تکنیک دیگر نورپردازی وظیفه‌ای است که آن را می‌توان نوعی نورپردازی متمرکز دانست، زیرا نور بر یک بخش خاص تمرکز دارد. نورپردازی وظیفه‌ای زمانی لازم است که علاوه بر روشنایی عمومی، در برخی قسمت‌ها نیاز به نور بیشتری داشته باشید.
این نورپردازی نور لازم برای فعالیت‌هایی مثل آشپزی، خیاطی، کارهای هنری، مطالعه و… که نیاز به دقت دارند را فراهم می‌کند. نورپردازی وظیفه‌ای ذهن را تحریک می‌کند و باعث افزایش تمرکز، دید بهتر و صرفه‌جویی در انرژی می‌شود.
اصول مهم نورپردازی داخلی
نورپردازی داخلی و خارجی ساختمان یک فرایند حرفه‌ای است و باید تحت نظارت متخصصین این کار انجام شود. دانش متخصص با همراهی تکنیک‌های اصولی نورپردازی و منابع نوری مناسب به شما کمک می‌کند تا یک نورپردازی استاندارد داشته باشید. نورپردازان حرفه‌ای در زمان نورپردازی محیط داخلی روی این پارامترها تأکید می‌کنند:
استفاده از نور طبیعی
یکی از اصول مهم نورپردازی داخلی بهره‌گیری از نور طبیعی خورشید است. زیرا انسان‌ها نیز همانند گیاهان و حیوانات برای رشد کردن به نور خورشید نیاز دارند. قرار گرفتن در مقابل نور خورشید باعث تقویت سیستم ایمنی و تولید ویتامین دی می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود تا حد امکان نورگیرهای محیط را نپوشانید.
دلیل دیگر این توصیه صرفه‌جویی در مصرف انرژی است. با استفاده از نور سالم خورشید در طول روز نیازی به روشن کردن منابع روشنایی ندارید. البته این را هم باید بدانید که قرار گرفتن بیش از حد در مقابل نور آفتاب خطراتی مثل اشعۀ مضر فرابنفش و ابتلا به بیماری‌هایی مانند چروک شدن پوست، سرطان پوست و آب مروارید را افزایش می‌دهد. پس بهتر است در استفاده از نور خورشید تعادل را حفظ کنیم و از نور طبیعی خورشید به صورت صحیح و اصولی بهره بگیریم.
استفاده همزمان از چند تکنیک نورپردازی
در این مطلب سه تکنیک اصلی نورپردازی را به شما معرفی کردیم. نورپردازان حرفه‌ای توصیه می‌کنند برای تأمین روشنایی و زیباسازی یک محیط، ابتدا نیاز محیط را بشناسید و سپس همزمان از چند تکنیک در کنار هم استفاده کنید. به کارگرفتن این چند تکنیک به صورت هوشمندانه و اصولی تأثیر شگفتی در نورپردازی معماری شما دارد.
محل قرار گرفتن منبع نور
انتخاب محل قرار گرفتن منابع نوری یکی دیگر از نکاتی است که باید به آن توجه کنید. به جز روشنایی عمومی محیط، در برخی قسمت‌ها به نور بیشتری لازم دارید. این محیط می‌تواند بالای میز کار، میز غذاخوری یا کانتر آشپزخانه باشد. کار کردن در این فضاها به دقت زیاد و نور بیشتری نیاز دارد. به همین دلیل توصیه می‌شود محل نصب منابع نوری را مشخص کنید و برای تأمین روشنایی مورد نیاز از لامپ‌های توکار یا روکار و چراغ‌های آویز استفاده کنید.
صرفه‌جویی در مصرف انرژی
با توجه به کمبود و گرانی برق که در سالهای اخیر با آن مواجه هستیم در نورپردازی نیز نباید صرفه‌جویی برق نادیده گرفته شود. این اهمیت در محیط‌های کاری که ساعات بیشتری از برق استفاده می‌شود بیشتر هم هست. زیرا کاهش هزینه‌های انرژی برای یک سازمان اهمیت دارد.
جهت رعایت مصرف برق توصیه می‌شود منابع روشنایی که کم مصرف و بهینه هستند را تهیه کنید. نصب لامپ‌های اس ام دی و سی او بی یکی از بهترین گزینه‌هایی است که دارید. این لامپ‌ها طول عمر بالا و مصرف انرژی کمی دارند و تنوع و شکل‌های گوناگون آنها نورپردازی شما را زیباتر خواهد کرد.
استفاده مناسب از منابع نوری
امروزه تجهیزات و منابع روشنایی مختلفی تولید می‌شود و در فروشگاه‌ها قابل خریداری است. کارایی و تنوع این محصولات زیاد است و ممکن است در زمان انتخاب سردرگم شوید. نکته‌ای که نورپردازان به آن عمل می‌کنند این است که نیازی نیست از همه منابع نوری در بازار استفاده کرد. بلکه شناخت این تجهیزات نوری و انتخاب چند منبع مناسب در اولویت است. با قرار گرفتن چند چشمه نوری متناسب در کنار هم نورپردازی داخلی موفق‌تری خواهید داشت.
مشخص کردن کارایی فضا
قبل از اینکه شروع به خرید ابزارآلات و طراحی نورپردازی کنید بهتر است کارایی فضا را مشخص کنید. اینکه بدانید فضای مورد نظر شما برای چه کاری استفاده می‌شود اهمیت دارد. بدیهی است که نورپردازی یک اتاق خواب با نورپردازی یک اتاق کار با هم متفاوت است، زیرا کاربری متفاوتی دارند. در فضای کاری شما به نور زیاد برای سهولت در انجام کارها نیاز دارید در حالی که در اتاق خواب نور ملایم و آرامبخش لازم است. این تنها یک مثال برای مقایسه است و هر محیطی با توجه به کاربری خود، یک روش نورپردازی متناسب با حال و هوای خاص خود را می‌طلبد.
تناسب نورپردازی با معماری داخلی
یک نورپردازی زمانی اصولی و استاندارد به حساب می‌آید که با سایر ارکان دکوراسیون داخلی هماهنگ باشد. گاهی طراحی محیط به عنوان راهنمای نورپردازی است و گاهی لازم است تا تغییرات جزئی در معماری ایجاد شود. در هر دو حالت نورپردازی و معماری داخلی باید مکمل و متناسب با همدیگر باشند. به عنوان مثال در یک محیط با نور طبیعی اندک به نورپردازی قوی‌تری نیاز داریم و یا برای نصب تجهیزات نورپردازی مخفی و توکار به ایجاد حفره در برخی قسمت‌های ساختمان نیاز داریم.
استفاده از نورپردازی هوشمند
همان طور که می‌دانید یکی از اصول مهم نورپردازی ساختمان کنترل و صرفه‌جویی مصرف برق است. با پیشرفت تکنولوژی و طراحی نورپردازی هوشمند، این موضوع تا حد زیادی کنترل می‌شود. سیستم‌های هوشمند با سنسورهای نوری و حرکتی که دارند لامپ را خاموش و روشن می‌کنند. با اتصال منابع نوری به تلفن همراه و کامپیوتر، عملکرد آنها کنترل شده و مصرف برق نیز کاهش پیدا می‌کند.
زاویه و جهت انعکاس نور
در زمان نصب لامپ‌ها میتوانید زوایا و جهت‌های نور را هدایت و مشخص کنید. شدت روشنایی، میزان تمرکز نوری و فاصله آن با سطوح، روی پرتوهای منعکس شده تأثیر می‌گذارد. برای مثال در نورپردازی راه پله میتوانید پرتوهای نور را به سمت پایین یا به سمت بالا منعکس کنید. انتخاب این موضوع به سلیقه شما بستگی دارد. البته زاویه تابش را باید به گونه‌ای تنظیم کنید که چشم را آزار ندهد.
تغییر شکل فضا با نورپردازی
یکی از کاربردهای نورپردازی تغییر شکل فضا است. به همین دلیل است که می‌گوییم با یک نورپردازی حرفه‌ای میتوانید ابعاد یک محیط را بزرگتر نمایش دهید. با رعایت اصول نورپردازی و به کارگیری ابزارهای مناسب در فضاهای کوچک با مساحت پایین می‌توان فضا را دلبازتر کرد و بزرگتر جلوه داد. همچنین با استفاده از نورهای مخفی، محیط شما ساده‌تر و مدرن‌تر می‌شود.
اصول نورپردازی ساختمان
طراحان نورپردازی معمولا نورپردازی ساختمان را به دو بخش داخلی و بیرونی مجزا می‌کنند. این طراحی بسته به نوع کاربری ساختمان متفاوت است و میزان روشنایی مناسب محیط‌ها با همدیگر تفاوت دارد. در ادامه اصول کاربردی نورپردازی برای بخش‌های مختلف یک ساختمان را بررسی می‌کنیم.
نورپردازی داخلی
نورپردازی اتاق نشیمن
برای نورپردازی اتاق نشیمن از چند نوع نورپردازی ترکیبی عمومی، متمرکز و محدود می‌توان استفاده کرد. نورپردازی عمومی فضای کلی اتاق را روشن می‌کند و نورپردازی متمرکز بر قسمت خاصی از محیط تمرکز دارد. برای مثال با نصب نورهای مخفی در پشت تلویزیون این برجسته‌سازی انجام می‌شود. استفاده از تجهیزات نوری متنوع مثل لوستر، آباژور، مهتابی ال ای دی دیواری و چراغ‌های سقفی در نورپردازی اتاق پذیرایی توصیه می‌شود.
نورپردازی آشپزخانه
یکی از محبوب‌ترین بخش‌های هر ساختمان آشپزخانه آن است. از اصول نورپردازی آشپزخانه این است که روشنایی آن در بخش‌های زیر هود، بالای سینک، روی کابینت و کانتر آشپزخانه کافی باشد. برای این قسمت‌ها میتوانید از نورپردازی تأکیدی استفاده کنید و قسمت‌هایی که اهمیت بیشتری دارند را روشن‌تر نگه دارید. برای فضای کلی آشپزخانه نیز میتوانید از روشنایی عمومی کمک بگیرید و یک لوستر آویزان یا دیوارکوب هالوژنی نصب کنید.
نورپردازی سالن غذاخوری
در منازل مسکونی و حتی ادارات بخشی به عنوان اتاق غذاخوری اختصاص دارد. بهترین نور برای این بخش نور طبیعی خورشید است. اما اگر امکان استفاده از نور طبیعی وجود ندارد باید از چند منبع نوری استفاده کنید به گونه‌ای که بالای میز غذا خوری نور کافی وجود داشته باشد.
شما میتوانید برای نورپردازی اتاق غذاخوری از یک لوستر یا آویز استفاده کنید و در کنار آن برای برجسته کردن برخی قسمت‌های خاص مثل آثار هنری یا میز از نور پایین تاب بهره بگیرید.
نورپردازی سرویس بهداشتی
نورپردازی اصولی در حمام و سرویس بهداشتی اهمیت ویژه دارد. نورپردازی باید بدون ایجاد سایه و طبیعی باشد. تا فرد بتواند تصویر خود را به وضوح در آینه ببیند. بهترین گزینه برای نورپردازی سرویس بهداشتی، نور سفید یا چراغ‌هایی است که نور آنها به نور طبیعی خورشید نزدیک است. هرچه ابعاد سرویس بهداشتی بزرگتر باشد به هالوژن‌ها و چراغ‌های سقفی نیاز بیشتری داریم.
نورپردازی اتاق خواب
یکی از مهم‌ترین بخش‌های منزل اتاق خواب است که باید دارای آرامش باشد. نور اتاق خواب باید ملایم و آرامش‌دهنده باشد. از مهم‌ترین اصول نورپردازی منزل و به‌ویژه اتاق خواب توجه به رنگ نور، زاویه نور، نوع چراغ‌ها و محل نصب آنهاست. استفاده از چراغ آویز، آباژور، نوارهای ال ای دی و چراغ‌های دارای حسگر برای نورپردازی اتاق خواب توصیه می‌شود.
نورپردازی راه پله
راهرو و راه پله از جمله جاهایی است که معمولاً به نورپردازی آنها اهمیت داده نمی‌شود. استفاده از نور مخفی در دیوارهای کناری راه پله و همچنین قرار دادن نورهای مخفی در زیر پله‌ها باعث راحتی عبور و مرور در شب می‌شود. اگر سقف راهرو بلند است میتوانید از چراغ آویز یا لوستر استفاده کنید و زیبایی محیط را افزایش دهید.
نورپردازی کارگاه
رعایت اصول نورپردازی در محط‌هایی مثل کارخانه، انبار، کارگاه و سوله اهمیت ویژه دارد. برای حفظ ایمنی و سلامت کارکنان و بهبود عملکرد آنها نیاز به نورپردازی استاندارد دارید. از آنجایی که این فعالیت‌ها حساسیت بالایی دارند، علاوه بر روشنایی عمومی به نور تأکیدی هم نیاز دارید. همچنین در محیط‌های صنعتی بزرگ بهتر است از محصولات روشنایی با مصرف برق پایین استفاده کنید تا هزینه‌های خود را مدیریت کنید.
نورپردازی اداره
نورپردازی محیط اداری و دفتر کار باید استاندارد باشد در غیر این صورت افراد حاضر در محیط دچار خستگی‌های روحی یا سردرد می‌شوند. به ویژه در جاهایی که با رایانه کار می‌کنند. فضای بالای میزها باید نور کافی داشته باشد. از آنجایی که مصرف برق در اداره‌ها بالاست بهتر است از تجهیزات روشنایی کم‌مصرف بهره بگیرید.
نورپردازی خارجی
معمولاً در بسیاری اوقات به نورپردازی بیرونی و خارجی ساختمان اهمیت داده نمی‌شود. چه محیط شما مسکونی باشد و چه اداری نیاز دارید تا فضای بیرونی آن را زیباتر کنید. در ادامه به اصول کلی که باید در نورپردازی خارجی ساختمان رعایت کنید می‌پردازیم.
هماهنگی با ساختمان‌های اطراف
نورپردازی بیرونی ساختمان باید با نورپردازی ساختمان‌های اطرافش تناسب داشته باشد. اگر به این موضوع توجه نشود نورپردازی نما نه تنها زیبایی ایجاد نمی‌کند بلکه باعث آلودگی نوری می‌شود. به همین منظور لازم است در زمان نورپردازی ساختمان به رنگ نور و متریال به کار رفته در ساختمان‌های مجاور توجه کنید.
شدت و رنگ نور
مقدار نور تابیده شده از منبع نور در هر ثانیه در یک جهت مخصوص را شدت نور می‌گویند. این فاکتور را باید با توجه به کاربری ساختمان و نیاز شبانه محیط مشخص کنید. توجه داشته باشید که هدف از نورپردازی ساختمان ایجاد یک منظره چشم‌نواز است. پس از به کارگیری رنگ‌های غیرواقعی و شدت نور زیاد بپرهیزید.
مخفی بودن منابع نوری
یکی از اصول نورپردازی نمای بیرونی، مخفی کردن سرچشمه و منبع نور است. زیرا پیدا بودن این تجهیزات باعث شلختگی و درهم ریختگی نمای ساختمان می‌شود. در این روش منبع نوری کاملاً مخفی است و تنها انعکاس نورها بر بخش‌های مختلف ساختمان دیده می‌شود.
زاویه تابش و موقعیت نصب
در یک نورپردازی اصولی موقعیت نصب منابع نوری و زاویه تابش نور اندازه‌گیری و مشخص می‌شود تا از آلودگی نوری و تابش خیره‌کننده نورها جلوگیری کنیم.
برجسته‌سازی عناصر نما
یکی از اهداف نورپردازی، برجسته کردن جنبه‌های معماری ساختمان است. در این نورپردازی نقاطی مثل ایوان، ستون، گچبری، قاب پنجره، کنج ساختمان، قوس‌ها و فرورفتگی و سایر نقاط نمای بیرونی ساختمان با بهره‌گیری از نورها برجسته می‌شود.
تناسب با معماری داخلی
یکی از فاکتورهای نورپردازی اصولی محیط خارجی این است که متناسب با دکوراسیون داخلی و معماری درون ساختمان باشد. زیرا دو بخش بیرونی و داخلی یک فضا باهم و در کنار هم هویت آن محیط را شکل می‌دهند و باید مکمل همدیگر باشند.
سؤالات متداول
آیا برای نورپردازی باید از طراح کمک بگیرم؟
بله، شما برای ایجاد یک نورپردازی اصولی و حرفه‌ای نیاز دارید از یک فرد متخصص در این حوزه کمک بگیرید.
از کجا تجهیزات نورپردازی بخریم؟
برای خرید انواع محصولات روشنایی و اطلاع از لیست قیمت‌ها وارد فروشگاه اینترنتی می‌ارزه شوید و یک خرید آنلاین و بی دردسر را تجربه کنید.
یک نورپردازی اصولی چه مزایایی دارد؟
رعایت اصول نورپردازی در محیط‌های مختلف مثل اداره، منزل، فروشگاه، پارکینگ و حتی تراس و بالکن مهم است. زیرا باعث زیباتر شدن محیط، حفظ ایمنی، بهبود عملکرد و مصرف بهینه برق می‌شود.
