لامپ‌های ال ای دی به عنوان یک گزینه پرکاربرد برای نوردهی در فضاهای داخلی به‌حساب می‌آیند. این لامپ‌ها به دلیل مصرف انرژی کم، عمر طولانی و کیفیت نور بسیار مناسب، به انتخابی محبوب برای خانه‌ها و ادارات تبدیل شده‌اند. اما همچنان، ممکن است این لامپ‌ها با گذر زمان خراب شوند یا مشکلاتی داشته باشند که نیاز به تعمیر پیدا کنند. در این مقاله، ما به شما یک راهنمای جامع برای تعمیر لامپ ال ای دی سقفی ارائه خواهیم داد. همچنین، وسایل مورد نیاز برای انجام تعمیرات این لامپ‌ها را نیز برای شما بازگو خواهیم کرد.
اجزای تشکیل دهنده لامپ LED
درک اجزای لامپ‌های LED قبل از اقدام به تعمیر آنها بسیار مهم است؛ زیرا این دانش به شما کمک می‌کند تا با درک اجزای لامپ LED به راحتی علت خرابی لامپ را تشخیص دهید و اقدام به تعمیر اصولی و ایمن و یا تعویض قطعات خراب آن کنید. اجزای اصلی لامپ LED عبارتند از:
LED: ال ای دی‌ها منبع نور اصلی این لامپ‌ها بوده که در انواع مختلفی از جمله SMD، DIP و COB موجود هستند.
برد LED: برد LED، محل قرارگیری ال ای دی‌ها است که این برد معمولاً از آلومینیوم یا پلاستیک ساخته شده است.
برد درایور: برد درایور وظیفه تامین جریان و ولتاژ مورد نیاز ال ای دی‌ها را بر عهده دارد.
پوسته یا قاب: پوسته یا قاب لامپ، وظیفه محافظت از اجزای داخلی لامپ را بر عهده دارد. این پوسته معمولاً از پلاستیک ساخته شده است.
ورودی برق: ورودی برق محل اتصال کابل برق به لامپ است.
حتما بخوانید: دلایل سوختن لامپ چیست؟
وسایل مورد نیاز برای تعمیر لامپ LED سقفی
اگر قصد تعمیر لامپ ال ای دی سقفی خود را دارید، ابتدا باید مواردی که در زیر خواهیم گفت را آماده کنید:
دانش فنی اولیه
برای تعمیر لامپ ال ای دی سقفی تنها در حد درک اجزای لامپ و کار بار ابزار الکترونیکی ساده کافی است.
مولتی متر
مولتی متر یک ابزار اندازه گیری است که برای تست ولتاژ و جریان لامپ LED استفاده می‌شود. با استفاده از مولتی متر میتوانید تشخیص دهید که آیا لامپ LED شما دارای مشکل برقی است یا خیر.
منبع تغذیه
لامپ‌های LED معمولاً با ولتاژ DC (جریان مستقیم) کار می‌کنند؛ بنابراین منبع تغذیه باید ولتاژ و جریان مستقیم مناسب را ارائه دهد. لامپ‌های LED با ولتاژ‌های ۳ ولت، ۶ ولت، ۹ ولت، ۱۲ ولت، ۱۸ ولت و ۳۶ ولت کار می‌کنند. با این وجود شما میتوانید از پاور کامپیوتر یا شارژر موبایل به عنوان منبع تغذیه استفاده کنید.
مطلب پیشنهادی: علت چشمک زدن لامپ های LED چیست؟
تعدادی مقاومت
مقاومت‌ها برای تعمیر یا تست لامپ‌های LED در برخی موارد ممکن است مفید باشند، اما در بسیاری از موارد ضروری نیستند. وجود مقاومت به ویژه بستگی به نوع مشکلی دارد که برای لامپ LED رخ داده است؛ به هر حال بهتر است چند مقاومت بین ۱ اهم تا ۱۰۰ اهم داشته باشید.
چیپ LED
چیپ‌های LED (نیمه‌هادی‌های نوری) معمولاً قسمت اصلی تشکیل‌دهنده لامپ‌های LED هستند و اگر نیاز به تعمیر لامپ ای ای دی سقفی دارید، ممکن است نیاز به تعویض چیپ LED داشته باشید. وقتی چیپ LED معیوب یا خراب می‌شود، لامپ LED قادر به تولید نور نخواهد بود. در این صورت، شما میتوانید چیپ LED را تعویض کنید.
هویه ۴۰ یا ۶۰ وات
هویه (Soldering Iron) یک ابزار اساسی در الکترونیک و تعمیرات مربوط به اتصال و یا تعویض قطعات الکترونیکی است. در تعمیر لامپ LED سقفی، هویه برای انجام کارهایی مانند تعویض چیپ LED مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پیچ گوشتی دو سو
برای باز و بسته کردن پیچ های لامپ LED از پیچ گوشتی استفاده می‌شود.
نکات ایمنی که باید قبل از تعمیر لامپ LED سقفی رعایت کنید
به هنگام تعمیر لامپ ال ای دی سقفی فراموش نکنید که نکات ایمنی زیر را رعایت کرده تا دچار مشکل نشوید:
قطع جریان برق: به عنوان مهم‌ترین نکته در تعمیر لامپ ال ای دی سقفی یادتان باشد که حتما از عدم اتصال لامپ به برق مطمئن باشید.
محیط خشک: لامپ‌های LED را در محیط خشک و بدون تماس با آب تعمیر کنید. هیچ وقت از هیچ یک از ابزارهای الکترونیک در محیط‌های مرطوب و یا با دست‌های خیس استفاده نکنید.
انتظار برای تخلیه جریان در لامپ: پس از قطع برق لامپ LED، یک دقیقه به منظور تخلیه برق در درایور لامپ صبر کنید؛ زیرا درایور لامپ LED ممکن است مقداری انرژی ذخیره کند. اگر بدون توجه به این موضوع به تعمیر لامپ بپردازید، ممکن است با مقداری ولتاژ برق تماس داشته باشید.
آموزش نحوه تعمیر لامپ LED سقفی
در ادامه به آموزش قدم به قدم تعمیر لامپ LED سقفی می‌پردازیم:
باز کردن لامپ
لامپ‌های کوچک معمولی با ساختاری کاملاً فشرده و بدون پیچ تولید می‌شوند. قطعات پلاستیکی این لامپ‌ها به وسیله نگه‌دارنده‌هایی درونی، به سادگی در حین تولید قفل می‌شوند. برای جدا کردن محفظه حبابی از بدنه لامپ، کافیست یک پیچ گوشتی دو سو داشته باشید. اما در لامپ‌های بزرگتر به دلیل تولید حرارت زیاد و استفاده از بدنه آلومینیومی، معمولاً قسمت‌هایی از بدنه به‌هم پیچ می‌شوند.
اگر در حین باز کردن محفظه پلاستیکی، نگه‌دارنده‌های آن دچار آسیب یا شکستگی شدند، میتوانید در زمان بستن مجدد لامپ، از چسب برای در کنار هم نگه داشتن اجزا استفاده کنید. پس از باز کردن محفظه حبابی، برد LED را مشاهده می‌کنید، این برد به بدنه لامپ توسط خمیر سیلیکون و پیچ‌ها متصل شده است. معمولاً وسط برد LED یک سوراخ وجود دارد که سیم‌های درایور را به برد متصل می‌کند.
عیب یابی
عیب‌یابی لامپ‌های LED برای تعمیر، تشخیص و رفع مشکلات مرتبط با عملکرد این لامپ‌ها ضروری است. در ادامه چند مورد از مشکلات شایع و روش‌های عیب‌یابی آنها آورده شده است:
۱.لامپ روشن نمی‌شود
ابتدا مطمئن شوید که لامپ به درستی به منبع برق متصل شده باشد. با وجود عدم مشکل در اتصال به برق، اگر لامپ باز هم روشن نمی‌شود، ممکن است مشکل یکی از موارد زیر باشد:
خرابی برد درایور: برد درایور وظیفه تامین جریان و ولتاژ مورد نیاز ال ای دی‌ها را بر عهده دارد؛ بنابراین اگر برد درایور خراب شود، لامپ روشن نمی شود.
خرابی ال ای دی‌ها: ال ای دی ها منبع نور اصلی لامپ LED هستند. اگر ال ای دی‌ها خراب شوند، لامپ روشن نمی شود.
قطعی سیم‌ها: ممکن است سیم‌های لامپ قطع شده باشند؛ در این صورت، باید سیم ها را تعمیر یا تعویض کنید.
برای درک این مشکل، می توانید از مولتی متر استفاده کنید. با استفاده از مولتی متر میتوانید ولتاژ ورودی و خروجی برد درایور را اندازه گیری کنید. اگر ولتاژ ورودی وجود دارد، اما ولتاژ خروجی وجود ندارد، مشکل از برد درایور است. اگر ولتاژ خروجی وجود دارد، مشکل از ال ای دی‌ها یا قطعی سیم‌ها است.
۲.لامپ کم نور است
اگر لامپ کم نور است، ممکن است مشکل از موارد زیر باشد:
خرابی ال ای دی‌ها: ال ای دی ها با گذشت زمان فرسوده می‌شوند و نور کمتری تولید می‌کنند.
خرابی برد درایور: برد درایور ممکن است تنظیمات خود را از دست داده باشد.
قطعی سیم‌ها: ممکن است بعضی از سیم‌های لامپ قطع شده باشند.
برای درک این مشکل نیز میتوانید از مولتی‌متر استفاده کنید. با استفاده از مولتی‌متر میتوانید مقاومت ال ای دی‌ها را اندازه گیری نمایید. اگر مقاومت ال ای دی‌ها افزایش یافته است، مشکل LEDها است. اگر مقاومت ال ای دی ها طبیعی است، مشکل از برد درایور یا قطعی سیم‌ها است.
۳.لامپ به صورت چشمک‌زن روشن می‌شود
اگر لامپ چشمک می زند، ممکن است مشکل از موارد زیر باشد:
خرابی برد درایور: مانند مشکل کم نور بودن لامپ، برد درایور نیز ممکن است تنظیمات خود را از دست داده باشد.
قطعی سیم ها: ممکن است سیم های لامپ قطع شده باشند.
استفاده از مولتی‌متر برای عیب یابی این مشکل نیز کارساز است. با استفاده از مولتی‌متر میتوانید ولتاژ خروجی برد درایور را اندازه گیری کنید. مانند اکثر مواقع، اگر ولتاژ خروجی به صورت متناوب باشد، مشکل از برد درایور است. اگر ولتاژ خروجی ثابت باشد، مشکل از قطعی سیم‌ها است.
آزمایش و عیب یابی درایور
با اتصال درایور به منبع برق و اندازه‌گیری ولتاژ خروجی آن، می‌توان به صحت عملکرد درایور پی‌برد. درایورهایی که دارای مدارهای محافظ هستند، معمولاً در صورت آسیب دیدن LEDها، خود درایور سالم باقی می‌مانند. درایور سالم زمانی که به برق وصل نیست، ممکن است در خروجی خود ولتاژ از ۵۰ تا ۳۰۰ ولت داشته باشد؛ بنابراین، در زمان تست خروجی، باید به ولتاژ خروجی توجه داشته باشید. اگر درایور ولتاژ خروجی، نوسان دارد یا قطع می‌شود، ممکن است مشکل در خازن‌های آن باشد. این مشکل معمولاً با تغییر شکل خازن به وضوح قابل تشخیص است و با تعویض خازن مشکل حل می‌شود.
زمان خرید و تعویض خازن باید به چه مواردی توجه داشت؟
درایورها دارای مشخصات مختلفی هستند که برای خرید و تعویض درایور باید به آنها توجه داشته باشید. این مشخصات به شما کمک می‌کنند تا درایور مناسبی را برای لامپ خود انتخاب کنید. مشخصات مهم درایورها عبارتند از:
ولتاژ ورودی (Input Voltage): این مشخصه نشان‌دهنده ولتاژی است که درایور به عنوان ورودی از آن پشتیبانی می‌کند. این گزینه از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا اگر ولتاژ ورودی با ولتاژ مناسب درایور تطابق نداشته باشد، درایور به درستی عمل نخواهد کرد.
ولتاژ خروجی (Output Voltage): این مشخصه نشان‌دهنده ولتاژی است که درایور برای LEDها تأمین می‌کند. باید اطمینان حاصل کنید که ولتاژ خروجی درایور با ولتاژ مورد نیاز LEDها تطابق داشته باشد.
جریان خروجی (Output Current): این مشخصه نشان‌دهنده حداکثر جریانی است که درایور برای LEDها تأمین می‌کند. باید مطمئن شوید که جریان خروجی درایور با نیاز منبع متصل به آن همخوانی دارد.
نوع تغذیه (Input Type): برخی درایورها ممکن است برای ورودی‌های AC یا DC مناسب باشند. باید از نوع تغذیه درایور آگاه باشید و مطمئن شوید که با منبع تغذیه شما سازگاری دارد.
قدرت خروجی (Output Power): این مشخصه توان خروجی درایور را نشان می‌دهد؛ مطمئن شوید که درایور قادر به تأمین توان مورد نیاز LEDها است.
ضریب توان (PF): ضریب توان درایور باید حداقل ۰.۹ باشد.
دمای کار: دمای کار درایور باید با محدوده دمایی محیط لامپ LED سازگار باشد.
درجه حفاظتی (IP): درجه حفاظتی درایور باید با شرایط محیطی محل نصب لامپ LED سازگار باشد.
چگونه می‌توان درایور مناسب برای لامپ فاقد مشخصات خرید؟
اکثرا بر روی درایورها خراب شده، پارامترهای مورد نیاز برای خرید درایور با مشخصات مشابه را می توانید مشاهده کنید. اما اگر درایور لامپ فاقد مشخصات بود چگونه می توان نوع آن را جهت جایگزینی تعیین نمود؟
بررسی لامپ: در ابتدا لامپی که درایور برای آن استفاده می‌شود را بررسی کنید. اگر امکان دارد، مدل و نوع لامپ را تشخیص دهید. از طریق اطلاعاتی که از لامپ به دست می‌آورید و سرچ کردن مدل آن، ممکن است بتوانید درایور مناسب را انتخاب کنید.
تعیین ولتاژ و جریان: اگر نمی‌توانید اطلاعاتی از لامپ به دست آورید، ولتاژ و جریان خروجی مورد نیاز برای لامپ را تعیین کنید. این اطلاعات باید با مشخصات درایور جدید مطابقت داشته باشند.
مشاوره با تکنسین: در صورتی که همچنان نمی‌توانید نوع درایور را تعیین کنید، بهترین گزینه این است که با یک تکنسین یا متخصص تعمیرات الکترونیکی مشورت کنید. آنها ممکن است با تجربه و دانش خود به شما کمک کنند تا درایور مناسب را پیدا کنید یا تعیین کنند که چه نوع تعمیری لازم است.
عیب یابی و حل مشکل LEDها
بعضی از LEDهای خراب، دارای ظاهری به صورت لکه‌های سیاهی هستند که نشان‌دهنده خرابی آنها است. وقتی یک LED می‌سوزد و سیاه می‌شود، منجر به قطع کل نور لامپ یا قسمتی از آن می‌شود. LEDهای سوخته دچار دو مشکل کلی می‌شوند:
در حالت اول، LED سوخته و اتصال آن کوتاه شده است، به این معنی که پایه‌های LED بعد از سوختن به یکدیگر وصل شده‌اند. در حالت دوم، LED سوخته است و اتصال آن قطع شده است، به این معنی که برق از آن عبور نمی‌کند.
روش تشخیص این دو حالت بسیار ساده است. برای حالت اول، میتوانید یک مولتی‌متر را بر روی حالت تست بوق قرار داده و دو سر آن را به دو پایه LED متصل کنید. اگر بوق صدادار تولید کند، این نشان‌دهنده سوختگی و اتصال کوتاه است. برای حالت دوم، میتوانید منبع تغذیه خود را به LED با یک مقاومت متصل کنید و ولتاژ را با آرامی از ۳ تا ۳۶ ولت ولت افزایش دهید. اگر LED روشن نشد، این نشان‌دهنده سوختگی و اتصال قطع شده آن است.(حتماً با برعکس کردن تغذیه این روش را تست کنید تا اگر قطب‌ها را اشتباه متصل کرده‌اید، دوباره آن را بررسی کنید)
برای حل هر دو مشکل LEDهای سوخته را تعویض کنید.
عیب یابی و حل مشکل چیپ‌ها
برای شناسایی چیپ‌های خراب، باید از یک مولتی‌متر استفاده کنید. با استفاده از مولتی متر میتوانید مقاومت چیپ‌ها را اندازه گیری کنید. چیپ هایی که مقاومت آنها بسیار بالا است، خراب هستند. برای جدا کردن چیپ های خراب از برد درایور، باید از یک هویه استفاده کنید. هویه را روی پایه چیپ خراب قرار دهید و کمی گرم کنید. پس از گرم شدن چیپ، میتوانید آن را از برد درایور جدا کنید.
چیپ جدید را روی پایه برد درایور قرار دهید و کمی گرم کنید. پس از گرم شدن چیپ، میتوانید آن را روی برد درایور محکم کنید.
جمع بندی
در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با اجزای تشکیل دهنده لامپ‌های LED، وسایل مورد نیاز تعمیر لامپ LED سقفی و آموزش نحوه تعمیر لامپ ال ای دی سقفی آشنا کنیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد. شما چه تجربه‌ای در این خصوص دارید؟ لطفا نظرات و تجربیات خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
