در دنیای امروز، نورپردازی نقشی اساسی در زندگی ما ایفا می‌کند. از روشنایی خانه و محل کار گرفته تا نورپردازی‌های تزئینی و مدرن، چراغ‌ها به عنوان قلب تپنده این دنیای پرنور عمل می‌کنند. اما با وجود تنوع گسترده چراغ‌ها در بازار، انتخاب چراغ مناسب برای هر فضا و کاربرد می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در این مقاله قصد داریم سفری در میان انواع چراغ‌ها و کاربردهایشان داشته باشیم تا با شناخت بهتر هر نوع، انتخابی آگاهانه و متناسب با نیازتان داشته باشید.
چراغ چیست؟
چراغ وسیله‌ای است که از لامپ‌ها یا منابع نوری، پایه نگهدارنده، بدنه، دو شاخه، قاب و سایر اجزای الکتریکی مانند بالاست، خازن و مقاومت برای تولید و هدایت نور استفاده می‌کند. تنوع در ساختار این اجزا، منجر به ایجاد انواع مختلف چراغ با ویژگی‌های ظاهری و عملکردی متفاوت می‌شود. عملکرد اصلی چراغ، نوردهی است و میزان و جهت تابش نور به ساختار آن بستگی دارد.
دو پارامتر کلیدی در انتخاب چراغ، شار نوری و بازده آن است. شار نوری، معیاری برای سنجش میزان روشنایی تولید شده توسط چراغ است و هرچه این مقدار بیشتر باشد، نور چراغ نیز قوی تر خواهد بود. توان الکتریکی چراغ نیز نشان‌دهنده میزان مصرف برق آن است. انتخاب چراغ مناسب، به عوامل مختلفی مانند نوع کاربرد، فضای مورد نظر، سلیقه شخصی و… بستگی دارد. در ادامه، به بررسی دسته‌بندی چراغ‌ها بر اساس پارامترهای مختلف می‌پردازیم.
انواع چراغ براساس محل نصب
انتخاب چراغ مناسب برای هر محیط، از اهمیت بالایی برخوردار است. چراغ‌های داخلی و خارجی، دو دسته کلی از چراغ‌ها هستند که هر کدام با توجه به ویژگی‌های ساختاری و کاربردشان، برای مکان‌های خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
چراغ‌های داخلی
- برای استفاده در محیط های مسقف و بدون رطوبت مانند خانه‌ها، ادارات، مراکز تجاری و … طراحی شده‌اند.
- به دلیل عدم مقاومت کافی در برابر عوامل محیطی مانند باران، برف، گرد و غبار و نور مستقیم خورشید، مناسب استفاده در فضای باز نیستند.
- دارای درجه حفاظت (IP) پایین تری هستند.
- در طرح‌ها و مدل‌های متنوعی عرضه می‌شوند و از نظر نورپردازی و زیبایی دکوراسیون، تنوع بیشتری دارند.
- به طور کلی، قیمت پایین‌تری نسبت به چراغ های خارجی دارند.
چراغ های خارجی
- مقاومت بالایی در برابر عوامل جوی مانند باران، برف، گردوغبار و نور خورشید دارند.
- دارای درجه حفاظت (IP) بالا هستند.
- برای استفاده در فضای باز مانند باغ‌ها، محوطه‌ها، پارک‌ها و… مناسب هستند.
- معمولاً در مدل‌های ساده‌تر و با تمرکز بر کارایی و مقاومت طراحی و تولید می‌شوند.
- به دلیل استفاده از مواد و تجهیزات ضد آب و ضد زنگ، قیمت بالاتری نسبت به چراغ‌های داخلی دارند.
چراغ براساس نوع نصب
یکی از معیارهای مهم در انتخاب چراغ، نوع نصب آن است. چراغ‌ها از نظر نحوه نصب به دو دسته کلی روکار و توکار تقسیم می‌شوند:
چراغ‌های روکار: این نوع چراغ‌ها به طور کامل روی سطوحی مانند سقف، دیوار و… نصب می‌شوند و می‌توانند به صورت آویز نیز مورد استفاده قرار گیرند. اجزای تشکیل‌دهنده چراغ، از جمله بدنه، لامپ و سیم‌کشی، در معرض دید هستند.
چراغ‌های توکار: در مقابل چراغ‌های روکار، چراغ‌های توکار به گونه‌ای نصب می‌شوند که بخش‌هایی از آنها مانند بدنه و سیم‌کشی داخل سطوحی مانند سقف و دیوار قرار می‌گیرد و تنها بخش نوردهنده چراغ قابل مشاهده است. این نوع چراغ‌ها ظاهری مدرن‌تر و مینیمال‌تر به فضا می‌بخشند.
انتخاب بین چراغ‌های روکار و توکار به عواملی مانند سلیقه شخصی، نوع دکوراسیون و محل نصب چراغ بستگی دارد.
انواع چراغ بر اساس منبع نوری
جهان نورپردازی با تکیه بر تکنولوژی لامپ‌ها و منابع نوری رنگارنگ، دنیایی از تنوع را پیش روی ما می‌گشاید. برخی از چراغ‌ها با منبع نوری داخلی عرضه می‌شوند و در مقابل، برخی دیگر بدون لامپ ارائه شده و امکان انتخاب لامپ دلخواه (مانند لامپ LED) را با توجه به سرپیچ چراغ به مصرف کننده می‌دهند. اما در میان چراغ های مجهز به لامپ، شاهد تکنولوژی های متنوعی هستیم که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. از جمله این تکنولوژی ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
چراغ LED: این نوع چراغ‌ها که شامل چراغ SMD و چراغ COB نیز می‌شوند، به عنوان پیشرفته‌ترین و پرطرفدارترین نوع چراغ در حال حاضر شناخته می‌شوند.
چراغ با لامپ گازی: این دسته شامل چراغ بخار سدیم، چراغ بخار جیوه و چراغ متال هالید می‌شود و بیشتر در محیط های بیرونی و فضای صنعتی کاربرد دارد.
چراغ با لامپ رشته ای: این نوع چراغ‌ها که قدیمی ترین نوع لامپ‌ها هستند، به دلیل مصرف انرژی بالا و عمر کوتاه، جای خود را به تدریج به لامپ‌های LED می‌دهند.
چراغ کم مصرف: این نوع چراغ‌ها که به لامپ CFL نیز معروف هستند، نوعی لامپ فلورسنت فشرده هستند که به دلیل مصرف انرژی کمتر نسبت به لامپ‌های رشته‌ای، در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفتند. با ظهور لامپ‌های LED، استفاده از این نوع لامپ‌ها نیز به تدریج کمرنگ شده است.
چراغ FPL: این نوع چراغ‌ها که مخفف Fluorescent Peripheral Lighting هستند، نوعی لامپ فلورسنت خطی هستند که بیشتر در روشنایی موضعی و نورپردازی دکوراتیو کاربرد دارند.
انواع چراغ بر اساس کاربرد
چراغ‌ها نقشی اساسی در زندگی بشر ایفا می‌کنند و تاریکی را به روشنایی تبدیل می‌کنند. کاربرد انواع چراغ به قدری گسترده است که امروزه در تمامی فضاهای داخلی و خارجی از انواع مختلف آنها برای نورپردازی استفاده می‌شود. از میان انبوه چراغ‌های موجود در بازار، می‌توان به موارد زیر به عنوان پرکاربردترین‌ها اشاره کرد:
۱. چراغ‌های صنعتی
همانطور که از نامشان پیداست، این لامپ‌ها برای روشنایی فضاهای صنعتی مانند کارخانه‌ها، انبارها و سوله‌ها طراحی شده‌اند. این لامپ‌ها از مقاومت و طول عمر بالایی برخوردارند و در برابر عوامل محیطی مانند گردوغبار و رطوبت مقاوم هستند. از جمله رایج‌ترین انواع چراغ‌های صنعتی می‌توان به لامپ‌های بخار جیوه، متال هالید و LED اشاره کرد.
۲. چراغ‌های ریلی
این لامپ‌ها به دلیل قابلیت نصب بر روی ریل‌های مخصوص، انعطاف‌پذیری بالایی در نورپردازی ارائه می‌کنند. از چراغ‌های ریلی می‌توان برای روشنایی موضعی، نورپردازی تابلوها و ویترین‌ها و همچنین ایجاد فضایی مدرن و شیک استفاده کرد.
۳. چراغ‌های مطالعه
چراغ‌های مطالعه با ارائه نوری متمرکز و قابل تنظیم، برای مطالعه، کار و انجام فعالیت‌های دقیق ایده‌آل هستند. این لامپ‌ها در طرح‌ها و مدل‌های مختلفی عرضه می‌شوند تا با سلیقه و نیاز هر فردی سازگار باشند.
۴. چراغ‌های آویز
این لامپ‌ها از سقف آویزان شده و علاوه بر تامین نور، جنبه تزئینی نیز دارند. چراغ‌های آویز در شکل‌ها و اندازه‌های مختلفی موجود هستند و می‌توان از آنها برای نورپردازی پذیرایی، اتاق خواب و فضاهای عمومی استفاده کرد.
۵. چراغ‌های خطی
چراغ‌های خطی، نوری یکنواخت و بدون سایه ارائه می‌کنند و برای نورپردازی فضاهای بزرگ مانند
سالن‌ها، راهروها و مغازه‌ها مناسب هستند. این لامپ‌ها در مدل‌های توکار و روکار عرضه می‌شوند.
۶. چراغ‌های سقفی
این لامپ‌ها به سقف نصب شده و وظیفه تامین نور عمومی فضا را بر عهده دارند. چراغ‌های سقفی در انواع مختلفی مانند لوستر، پنل، سقفی توکار و روکار موجود هستند و می‌توان از آنها برای نورپردازی خانه‌ها، ادارات و فضاهای تجاری استفاده کرد.
۷. چراغ‌های دفنی
چراغ‌های دفنی در زمین نصب شده و برای نورپردازی محوطه‌ها، باغ‌ها و پیاده‌روها استفاده می‌شوند. این لامپ‌ها در برابر آب و رطوبت مقاوم هستند و می‌توان از آنها برای ایجاد فضایی زیبا و دلنشین در فضای باز استفاده کرد.
۸. پنل‌های سقفی
پنل‌های سقفی، جایگزینی مدرن و کم‌مصرف برای لامپ‌های سقفی سنتی هستند. این پنل‌ها به طور مسطح در سقف نصب شده و نوری یکنواخت و بدون سایه ارائه می‌کنند. پنل‌های سقفی در دو نوع LED و SMD موجود هستند و از آنها می‌توان برای نورپردازی خانه‌ها، ادارات و فضاهای تجاری استفاده کرد.
۹. چراغ‌های پارکی
این لامپ‌ها برای روشنایی پارک‌ها، باغ‌ها و معابر عمومی طراحی شده‌اند. چراغ‌های پارکی از مقاومت بالایی در برابر شرایط آب و هوایی مختلف برخوردار هستند و می‌توان از آنها برای ایجاد فضایی امن و روشن در شب استفاده کرد.
۱۰. چراغ‌های دیواری
چراغ‌های دیواری علاوه بر تامین نور، جنبه تزئینی نیز دارند. این لامپ‌ها در طرح‌ها
و مدل‌های مختلفی عرضه می‌شوند و می‌توان از آنها برای نورپردازی پذیرایی، اتاق خواب، راهرو و سایر فضاهای خانه استفاده کرد.
۱۱. چراغ‌های تونلی
این نوع لامپ‌ها برای روشنایی تونل‌ها، زیرگذرها و پارکینگ‌ها استفاده می‌شوند. چراغ‌های تونلی باید نوری یکنواخت و بدون خیرگی ایجاد کنند و از طول عمر بالایی برخوردار باشند.
۱۲. ریسه
ریسه‌ها رشته‌ای از لامپ‌های کوچک هستند که در رنگ‌ها و مدل‌های مختلفی موجود هستند. از ریسه‌ها برای نورپردازی تزئینی، جشن‌ها و یا محوطه‌های باز استفاده می‌شود.
سخن پایانی
دنیای چراغ‌ها بسیار متنوع و گسترده است و هریک کاربرد خاص خود را دارد. از نورپردازی ملایم خانه گرفته تا روشنایی قدرتمند محل کار، از چراغ‌های مطالعه دقیق تا نورافشانی‌های عظیم استادیوم‌ها، همه و همه با انتخاب درست چراغ مناسب امکان‌پذیر می‌شود. انتخاب چراغ مناسب به عوامل متعددی مانند نوع فضا، میزان نور مورد نیاز، رنگ نور دلخواه، مصرف انرژی و سلیقه شخصی بستگی دارد. با شناخت انواع چراغ‌ها و کاربردهایشان، می‌توانیم بهترین انتخاب را برای هر فضا داشته باشیم و از نورپردازی لذت‌بخش و کارآمد بهره‌مند شویم.
